Soms is er verwarring over de wettelijke context van keuren van arbeidsmiddelen. Om duidelijkheid te scheppen, is dit artikel geschreven. In het artikel vind je overzichtelijk wat de doelvoorschriften zijn van de Europese Richtlijn van Arbeidsmiddelen. Wat het verband is met de Arbowet en ook CE en NEN 3140. Wij verklappen je alvast: keuren van arbeidsmiddelen is wettelijk verplicht.
In dit artikel is de opbouw van breed naar smal. Het begint met de voorschriften die in Europa gelden. Daarna spitsen wij ons toe op Nederland. Vervolgens zoomen wij in op arbeidsmiddelen en elektrische gereedschappen in het speciaal.
Europese wettelijke context over arbeidsmiddelen
Wat zijn de Europese regels over keuren? Je vindt dat allemaal in de Europese Richtlijn Arbeidsmiddelen (voluit: “Richtlijn 2009/104/EG van het Europees Parlement en de Raad). Het betreffen de minimum voorschriften (lees goed: dus minimale voorschriften) inzake de veiligheid en gezondheid bij het gebruik van werknemers van arbeidsmiddelen op de arbeidsplaats.
Voor het gemak vatten wij de Europese Richtlijn Arbeidsmiddelen voor je samen.
Het doel van de richtlijn is de veiligheid en gezondheid van werknemers waarborgen. De bepalingen uit de richtlijn gelden dwingend en dat zijn bijvoorbeeld algemene verplichtingen:
- Werkgever neemt maatregelen om ervoor te zorgen dat arbeidsmiddelen veilig gebruikt kunnen worden
- Werkgevers moeten alle mogelijke maatregelen nemen om de veiligheid te waarborgen
Het gaat ook in op het aanschaffen van veilig materiaal en verplicht adequaat onderhoud.
Specifiek zegt de Europese Richtlijn Arbeidsmiddelen over keuren:
- Er dient een eerste keuring plaats te vinden bij arbeidsmiddelen
- Periodieke keuringen moeten plaatsvinden. Periodieke keuringen moeten uitgevoerd voor door deskundige personen
- Bij schade, dient er ook wederom een keuring plaats te vinden aan het arbeidsmiddel
- Resultaten van keuringen moeten (schriftelijk) vastgelegd worden
Uiteindelijk bepalen de lidstaten op welke manier dit precies ingevuld worden. Kortom de verplichting geldt in Europa en wordt breed voorgeschreven. Maar de hoe (of op welke manier) kan bepaald worden door de lidstaat.
Vandaar dat we vervolgens inzoomen op Nederland.
Arbowet, Arbobesluit en Arboregeling
Werkgevers in Nederland zijn verplicht de wetten op te volgen die staat in de Arbowet, het Arbobesluit en de Arboregeling.
Verschillen Arbowet, Arbobesluit en Arboregeling
De verschillen zijn:
- De Arbowet vormt de basis van de arbowetgeving
- Het Arbobesluit is een uitwerking van de Arbowet. Hierin staan de regels waar zowel werkgever als werknemer zich aan moeten houden
- De Arboregeling is weer een verdere uitwerking van het Arbobesluit. Het gaat hierbij om gedetailleerde voorschriften. Bijvoorbeeld de eisen waar arbeidsmiddelen aan moeten voldoen
Vernieuwde Arbowet
Op 1 juli 2017 is de vernieuwde Arbowet ingegaan. De verplichting is hetzelfde maar het richt zich nog strenger op de bedrijfsgezondheidszorg. De betrokkenheid van werknemers is bij de arbodienstverlening vergroot en preventie staat nog meer centraal.
Keuren arbeidsmiddelen uit Arbobesluit
Maar weer terug naar de wetgeving in Nederland op het gebied van keuren van arbeidsmiddelen.
Artikel 7.4a van het Arbeidsomstandighedenbesluit (Arbobesluit) gaat over keuringen arbeidsmiddelen. Mocht je deze willen lezen: hier is de link.
Samengevat staat er in Artikel 7.4a (Arbobesluit):
- Bij de eerste keer installeren van arbeidsmiddel (bijvoorbeeld airco of noodverlichting) moet het gekeurd worden. Ook elke keer als je hem ergens anders plaatst.
- Als je arbeidsmiddel gebruikt waardoor deze kan verslechteren of gevaarlijke situaties kan veroorzaken, moet je deze keuren en zelfs zo nodig beproeven. Bij schade moet je opnieuw keuren.
- Deskundige natuurlijke personen, rechtspersoon of instellingen mogen keuringen uitvoeren.
- Schriftelijke bewijsstukken van de uitgevoerde keuringen zijn op de arbeidsplaats aanwezig. Desgevraagd worden deze getoond aan de toezichthouder.
Steigers zijn opgenomen in artikel 7.34. Geen zorgen, keuren is zeker verplicht. Er zijn alleen nog extra regels en verplichtingen voor het gebruik, onderhoud en keuren van steigers. Je vindt de wettekst hier.
Verplicht om regelmatig te keuren
In het Arbobesluit staat ook wat opgenomen over regelmatig keuren op deugdelijkheid.
De keuring (artikel 7.4a, derde lid) voor tijdige opsporing van slijtage, veroudering of verslechtering moet periodiek plaatsvinden. Met zo’n terugkerende keuring en de eventuele beproevingstest kan tevens worden nagegaan of er voldoende onderhoud wordt gepleegd. Waardoor gevaarlijke situaties worden voorkomen.
Frequentie arbeidsmiddelen keuren
Hoe vaak gekeurd moet worden, hangt af van het soort arbeidsmiddel en de intensiteit van het gebruik ervan. Regelmatig keuren waarborgt de deugdelijkheid van het arbeidsmiddel en de goede staat. In de toelichting van het Arbobesluit is minimaal één keuring per jaar als richtsnoer gegeven.
De werkgever bepaalt zelf door wie hij zijn arbeidsmiddelen laat keuren. Voorwaarde daarbij is dat dit door een deskundig persoon of instelling (artikel 7.4a, vijfde lid) wordt gedaan. Dit kan bijvoorbeeld een onafhankelijke keuringsinstantie zijn.
Europese productrichtlijnen, Machinerichtlijn en CE-markering
De Europese Product Richtlijnen waarin productveiligheidseisen zijn vastgelegd zijn in Nederland geïmplementeerd in de Warenwet. Eén van deze Product Richtlijnen is de Machinerichtlijn.
Machines die hieraan voldoen, zijn door de fabrikant voorzien van een CE-markering en gaan vergezeld van een EG-verklaring van overeenstemming.
Ook voor CE-gemarkeerde machines is een controle nodig. De fabrikant is er verantwoordelijk voor dat het arbeidsmiddel bij het op de markt brengen aan de Machinerichtlijn (of andere van toepassing zijnde richtlijnen) voldoet.
Bij het keuren van arbeidsmiddelen wordt ook gelet op de aanwezigheid van CE markering.
Wetgeving elektrische gereedschappen
Op elektrische arbeidsmiddelen is naast CE-richtlijnen verschillende wetgeving van toepassing. Onder andere Arbeidsomstandighedenbesluit hoofdstuk 7 (Richtlijn Arbeidsmiddelen). Deze hebben wij hiervoor behandeld. Maar ook de NEN 3140 is van toepassing.
De regels schrijven de NEN 3140 voor als minimale verplichting voor de keuring van elektrische gereedschappen. In de (vroegere – tot 2011) Arbobeleidsregels was er een directe link. Tot op de dag van vandaag wordt de NEN 3140 nog steeds door de arbeidsinspectie (ISZW) beschouwd als een invulling van de wettelijke verplichtingen van onder ander artikel 3.5 van het Arbobesluit.
Conclusie
Lang verhaal kort: het begint Europees. Op Europees niveau worden wetten voorgeschreven die (periodiek) keuren en onderhoud verplicht maken van arbeidsmiddelen. Vervolgens doet Nederland zelfs daar nog een schepje bovenop met het Arbo- wet, besluit en regeling. Het wordt steeds specifieker gemaakt en uiteindelijk weet je dat: het keuren van arbeidsmiddelen verplicht is om minstens 1 keer per jaar uit te laten voeren.
